Trong cuốn “Pháp Bảo Đàn” (HT.Thích Thanh Từ giới thiệu) phẩm thứ ba “Nghi Vấn” có kể về giai thoại thứ sử Vi Cừ thỉnh Tổ Huệ Năng đăng tòa để vấn đạo.
Cuối phẩm này Tổ bảo: “Này thiện tri thức! Nếu muốn tu hành, tại gia cũng được, không cần ở chùa”…
Vi Cừ hỏi: “Người tại gia làm sao tu hành?”
Tổ bảo: “Tôi vì đại chúng làm một bài tụng “Vô Tướng” (Không cần hình dáng bề ngoài), chỉ y đó mà tu, thường cùng tôi đồng ở không khác. Nếu không tu như thế, dù có cạo tóc, xuất gia, đối với đạo cũng không ích gì”.
Rồi Tổ kết luận: “Thảy phải y kệ này mà tu hành, nhận lấy tự tính, thẳng đó thành đạo”.
Bài tụng này rất thực tế mà lại cao sâu; thoáng nghe như mộc mạc, nhưng ẩn chứa cốt lõi của Pháp Bụt; giúp người tu dễ hiểu, tự phá bỏ mê chấp, lầm lẫn đáng tiếc. Thấy phù hợp với hoàn cảnh nước ta hiện nay và bổ ích cho người tu ở nhà, tôi dịch bài tụng, rồi từ đó phóng tác theo thể văn vần, mong góp phần chắp cánh cho công cuộc hoằng truyền chính pháp.
I. Nguyên văn Hán – Việt
Vô Tướng
Tâm bình hà lao trì giới
Hạnh trực hà dụng tu thiền
Ân tắc thân dưỡng phụ mẫu
Nghĩa tắc thượng hạ tương lân
Nhượng tắc tôn ti hòa mục
Nhẫn tắc chủng ác vô huyên
Nhược năng toản mộc xuất hỏa
Ứ nê định sinh hồng liên
Khổ khẩu đích thị lương dược
Nghịch nhĩ tất thị trung ngôn
Cải quá tất sinh trí tuệ
Hộ đoản tâm nội phi hiền
Nhật dụng thường hành nhiêu ích
Thành đạo phi do thí tiền
Bồ đề chỉ hướng tâm mích
Hà lao hướng ngoại cầu huyền
Thính thuyết y thử tu hành
Tây Phương chỉ tại mục tiền.
II. Bản dịch
Không cần hình dáng bề ngoài
Lòng yên sao nhọc giữ giới?
Nết ngay sao phải tu thiền?
Ơn là chăm sóc cha mẹ
Nghĩa là trên dưới gụi gần
Nhường thì thấp cao êm ấm
Nhịn thì thói dữ khỏi ồn
Ví như xiết dùi cây ra lửa
Vũng đọng bùn lại nở sen hồng
Đắng miệng chắc là thuốc hay
Chối tai hẳn là lời nói thẳng
Sửa lỗi lầm làm cho trí sáng suốt
Trong lòng giấu dốt chẳng không
Hàng ngày làm nhiều việc tốt
Thành đạo không bởi cho tiền
Bồ đề nhằm lòng tìm kiếm
Sao nhọc cầu khấn viển vông?
Nghe rồi tu hành theo đó
Ngay trước mắt là Tây Phương.
III. Phóng tác
Bài đọc cho người tu ở nhà
(Hay là Không cần hình dáng bề ngoài)
Lòng lặng yên sao cần giữ giới?
Nết thẳng ngay sao phải tu thiền?
“Ơn” là chăm sóc hai thân
“Nghĩa” là trên dưới nên gần gụi nhau
Nín nhường – ấm thấp êm cao
Nhẫn nhịn – tránh khỏi ồn ào rác tai
Ví như xiết dùi cây ra lửa
Vũng đọng bùn lại nở sen hồng
“Nói thật dễ gây mất lòng”
“Thuốc đắng thường mát”, lời răn ở đời
Biết sửa lỗi – trí sáng ngời
Lòng hay giấu dốt là người chẳng khôn
Hàng ngày hãy năng làm việc tốt
Thành đạo không bởi cách cho tiền
Bồ đề (1) tìm kiếm nơi tâm
Sao mê cầu khấn viển vông ngoài mình?
Nghe rồi theo đó tu hành
Tây Phương (2) trước mắt, khỏi cần vãng sinh!
Tác giả: Huyền Cương
Tạp chí Nghiên cứu Phật học – Số tháng 11/2018
CHÚ GIẢI:
(1) Tỉnh thức, giác ngộ.
(2) Tây Phương Cực Lạc – cõi Bụt A Di Đà.
